بهداشت و اهمیت آن
حفظ سلامتی بدن در برابر بیماریها ،رعایت مقررات و نظام مربوطه به پیشگیری و عدم ورود عوامل بیماری زا به بدن و رعایت تغذیه و پیشگیری مزمن را بهداشت گویند.
معصومین(ع)به تمیزی و سلامتی جسم توجه زیادی داشتند و مصرف مال را در این راه اسراف نمی دانستند ؛چنانکه عقیده داشتند که آنچه در راه اصلاح و سلامتی بدن مصرف شود اسراف نمی باشد؛اسراف در چیزهایی است که باعث تلف شدن و ضرر رساندن به بدن باشد.
اینک به نقل گوشه ای از امور بهداشتی در زندگی معصومین (ع)از جمله پیامبر اعظم می پردازیم: بهداشت فردی الف)استحمام و آداب آن شستشوی بدن در اسلام از اهمیت زیادی برخوردار است و توجه به پاره ای مسائل که همراه نظافت و شستشوی بدن است مانند وضو و غسل و موارد آن که از سنتهای موکد اسلام است می تواند بیانگراین اهمیت باشد و فرد می تواند علاوه بر تمیز کردن بدن خود با نیت تقرب به خدا به پاکیزگی روح خود نیز کمک کند معصومین (ع)به شستن بدن خود اهمیت فراوان می دادند و استحمام جزء سیره نامه منظم زندگی ایشان بود پیامبر اعظم حمام خصوصی داشت و کسی در حمام به اوکمک می کرد همچنین قبل از حمام رفتن چیزی میل می کرد و هنگام بیرون آمدن سر خود را با عمامه می بست و ایمنی از سردرد را از خواص آن بر می شمرد . ب)بهداشت مو بهداشت مو شامل شستن آن ، تمیز نگه داشتن ،کوتاه کردن و از بین بردن موهای زائد بدن می باشد رسول خدا(ص) موهای سرش را با سدر می شست و می فرمود کسی که سر خود را باسدر بشوید خداوند وسوسه شیطان را از او دور می کند و چنین کسی مرتکب معصیت نمی شود و هر کس معصیت نکند وارد بهشت می شودو می فرمود زدودن موهای زائد بدن مایه افزایش دید چشم و قوی شدن عضلات و مانع چروک و آلودگی و حشرات در بدن می شود همین طور آن حضرت امور بهداشتی را جزئی از شریعت اسلام می داند مانند ختنه کردن،کوتاه کردن شارب،زدودن موهای بدن(به استثنای سر و صورت )و گرفتن ناخن و نیز می فرمایند : موی بدن چون بلند گردد، آب پشت را قطع می کند و بندهای مفاصل را سست می گرداند و باعث ضعف می شود. ج)بهداشت دست و صورت رعایت موارد ذیل برای پاکیزه نگه داشتن دست و صورت مناسب است. شستن دست و صورت، استفاده از حوله شخصی و کوتاه کردن ناخن ها. گرفتن ناخنها یکی از سنتهای اسلام است که توجه نکردن به آن عواقب دنیوی و اخروی در بر دارد.امام صادق (ع)می فرماید:وحی از رسول خدا قطع شد ،مردم پرسیدند یا رسول ا... چرا وحی از شما قطع شد؟آن حضرت فرمود: چطور قطع نشود در حالیکه شما ناخن های خود را نمی گیرید و بوی بدن را از خود دور نمی کنید.رسول خدا فرمود:هر کس می خواهد از فقر در امان باشد و از درد چشم و پیسی و جنون ننالد ناخنهایش را روز پنج شنبه هنگام عصر بگیرد و از انگشت کوچک دست چپ شروع نماید.حضرت دهان ،دست و صورت خود را می شست و آب را در دهان مضمضه می کردو هر وقت دست و صورت خود راشستشو می داد با حوله ای مخصوص،صورتش را خشک می کرد و غیر از ایشان کسی به آن حوله دست نمی زد. د)بهداشت چشم چشم نه تنها وسیله بینایی انسان است بلکه وسیله رشد روح و روان نیز می باشد از اینرو به مراقبت ویژه نیاز دارد شستشوی دست و صورت ،استفاده از حوله تمیز و اختصاصی به این امر کمک می کند.معصومین (ع)به بهداشت چشم خود اهمیت فراوان می دادندو برای سلامتی آن نکاتی را رعایت می کردند.رسول خدا در چشم راست و در چشم چپ دو مرتبه سرمه می کشید و افرادی که به بیماری چشم مبتلا بودند و خدمت آن حضرت می آمدند آنها را به مداوا سفارش می کرد و دستورات بهداشتی و طبی به آنها می دادندو معتقد بودند چهار چیز صورت را روشن و نورانی می کند نگاه کردن به صورت زیبا، نگاه به آب جاری ، نگاه به سبزه و چمنزار و سرمه کشیدن در وقت خواب. ه)بهداشت دهان و دندان یکی دیگر از اموری که در بهداشت فردی و رعایت آن ضروری است بهداشت دهان و دندان است که در این زمینه مسواک زدن و خلال کردن نقش مهمی دارد که سخن وسیله معصومین (ع)اهمیت آن را خاطر نشان می سازد . 1- مسواک کردن رسول خدا در شبانه روز سه بار مسواک می کرد :قبل از خواب،بعد از بیدار شدن از خواب و پیش از نماز صبح .آن حضرت با چوب اراک(درختی مخصوص)مسواک می کرد و جبرائیل او را به این کار سفارش کرده بود.پیامبر(ص)در شیوه مسواک کردن نیز طریقی خاصی داشت که به طورعرضی یعنی از بالا به پائین مسواک می کرد و دیگران را به این روش توصیه می کرد. 2- خلال کردن از دیگر نقاطی که در بهداشت دهان ودندان نقش بسزایی دارد خلال کردن است بدین معنا که انسان وقتی غذا می خوردتکه های ریز غذا میان دندانها باقی می ماندکه اگر در آنجا بماندموجب فساد دندانها و بروز بیماری می شود ،در دستورات بهداشتی اسلام به این مهم توجه فراوانی شده است. پیشوایان معصوم دندانهای خود را خلال می کردند و دیگران را نیز به آن توصیه می نمودند امام صادق(ع)می فرماید:"ان رسول ا... کان یتخلل و هو یطیب الفم" (رسول خدا خلال می کردند و این کار دهان را پاکیزه می کند). پیامبر خدا(ص)خلالی را به جعفر طیار هدیه کرد و فرمود:ای جعفر ! خلال کن که این کار دهان (لثه و دندان ) را اصلاح و روزی را زیاد می کند. و)استفاده از ظروف پاکیزه و سالم رسول خدا (ص) به پاکیزگی ظروفی که از آن استفاده می کردند اهمیت می داد ودر هر ظرفی غذا نمی خورد آن حضرت در ظرفهای بلوری که از شام می آوردند غذا می خورد و نیز از ظروف سفالی یا پوستی یا کوزه،آب می نوشید اگر هیچ ظرف تمیز و پاکیزه ای بدست نمی آورد از کف دست استفاده می کرد و می فرمود:هیچ ظرفی پاکیزه تر از دست نسیت این همه دقت در انتخاب ظرف مناسب ،بیانگر اهمیت بهداشت و پاکیزگی در زندگی رسول خدا و پیشوایان بزرگوار ماست که می بایست از آن درس بیاموزیم و مانند آنها بهداشت را رعایت کنیم. ز)بهداشت تغذیه انسان اگردر امرتغذیه نکات بهداشتی را رعایت نکندچه بسا بیماریها وناراحتیهای ناشی ازآن او راازپادرآوردوزندگی شیرینش راتلخ وناگوارسازد.درسیره معصومین (ع)به مواردی بر می خوریم که آن بزرگواران درموقع غذاخوردن به آنها توجه داشتند که به مواردی اشاره می کنیم: 1- غذا خوردن هنگام گرسنگی رسول خدا(ص)فرمود:"نحن قوم لا ناکل حتی نجوع واذا اکلنا لا نشبع" ماکسانی هستیم که تاگرسنه نشویم غذا نمی خوریم وهنگام غذادر حد سیری نمی خوریم. نقل شده که آن حضرت هیچگاه تا حد سیر شدن غذا نخورد پرخوردن و سیر شدن را سبب بیماری می دانست و می فرمود:معده ،خانه امراض است و پرهیزسرآمد دارو هاست .بیماریها و ناراحتیها ی جسمی غالبا"بر اثرسوءتغذیه یاپرخوری است و اجتناب از پرخوری و رعایت بهداشت در امر تغذیه برای سالم زیستن ،امری ضروری است. 2- پرهیز از غذای داغ معصومین(ع)غذای داغ نمی خوردندودر آن نمی دمیدند(فوت نمی کردند)و صبر می کردندتا سرد شود.رسول خدا در غذا نمی دمید و بازدم خود را در ظرف آب رهانمی کرد.حضرت علی(ع)می فرمودند:طعام را بگذارید تا سرد شود.غذایی نزد رسول خدا آوردند فرمود:بگذارید خنک شود تا بتوان آن را خوردخداوند آتش را خوراک ما قرار نداده و برکت در غذای سرد است.البته منظور این است که معصومین (ع)غذا را وقتی خیلی داغ بود نمی خوردند تاکمی ملایم و قابل خوردن شود،نه اینکه بعضی غذا ها را که باید گرم خورده شود آن را سرد کنند و بخورند. 3- استفاده از انواع غذاهای مورد نیاز از نعمتهای الهی غذاهای پاکیزه و مطبوع است که اگر به طور صحیح و مطلوب تهیه شود در بهداشت تن و روان تاثیر فراوان دارد معصومین (ع)اگرچه دلبسته به دنیا و مواهب آن نبودندولی از غذاهای مختلف بهره مند می شدندپیامبر از انواع غذاهای حلال میل می کرد.امام صاق (ع)می فرمود مردی از اصحاب برای رسول خدا فالوده تهیه کرد و خدمت آن حضرت آورد.حضرت آن را خورد و پرسید :از چه درست کرده ای آن مردگفت:از آرد گندم ،روغن و عسل.حضرت فرمود :این غذای خوبی است رسول خداگوشت بریان شده را با نان می خورد می فرمود گوشت بهترین غذاها در دنیا و آخرت است و نیز آن حضرت از گوشت مرغ و پرندگان شکار شده استفاده می کردحضرت رسول (ص) چون ماهی تناول می کردندمی فرمودند خداوندابرکت ده برای مادر این ماهی و به عوض این بهتراز این به ما عطا کن.نقل است که فرمودند:بر شما باد خوردن ماهی که اگر بی نان بخوریدکافیست و اگر با نان بخورید گوارا است ماهی تازه پیه جسم را می گدازدودر حدیث صحیح وارد است که شخصی به خدمت آمدو گفت :که هر گاه حجامت می کنم صفرا به هیجان می آید و اگر نمی کنم خون آزار می کن حضرت در جواب فرمودند:که حجامت بکن و بعد از آن ماهی تازه که با آب نمک کباب کرده باشند بخورپس آن مرد چنین کرد و همیشه در عافیت بود. حفظ آراستگی در بهداشت اجتماعی حفظ بهداشت اجتماعی و رعایت آراستگی ظاهری نیز در نظر پیشوایان معصوم(ع) از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و ایشان در تمام عمرشان به آن پایبند بودند که در زیر نکات مهمی از آن را می آوریم : الف)بوی خوش نقل شده که هزینه عطررسول اکرم (ص)بیش از خوراک او بود آن حضرت خود را بامشک خوشبو می کرد چندان که مشک بر فرق سرش برق می زد.آن حضرت آن قدر خوشبو بود که هر جا عبور می کرد تا سه روز بوی خوشش از آنجا به مشام می رسید. ب)مرتب کردن سروصورت بهداشت مو شامل کوتاه کردن سر، محاسن ، شانه کردن آن ، زدودن موهای زائد بدن و شستشو وخضاب کردن آن است.رسول گرامی اسلام با مدری(نوعی شانه)موهایش راشانه می کرد و هنگام شانه زدن می فرمود:شانه زدن "وبا" را از بین می برد. آن حضرت به دیگران نیز سفارش می کرد که موهایشان را مرتب کنند چنانچه نقل شده:روزی به مردی که موی بلند و پریشان داشت فرمود:موی سرت را کوتاه کن تا بر زیبایی تو بیفزاید.همین طور رنگ کردن مو به حنا و برگ نیل در نزد معصومین (ع)معمول و رایج بوده است.رسول خدا(ص)فرمود:حنا ببندید که چشم را روشنی می دهد،موی سر را می رویاند و بوی بدن را خوش می سازد و همسر را آرامش می بخشد. امام صادق (ع)فرمود:پیامبر خدا به علی (ع)فرمود:یا علی !یک درهم برای خضاب خرج کردن بهتر از هزاردرهم برای خدا و در غیر خضاب صرف کردن است. ج)نگاه در آیینه و مرتب کردن ظاهر نگاه کردن در آیینه و مرتب کردن وضعیت ظاهری بدن و لباس نیز از کارهای معمولی و روز مره معصومین (ع)بود .حضرت علی (ع)فرمود: رسول خدا هروقت در آیینه می نگریست می فرمود:سپاس خدای را که خلقت مرا کامل و صورت مرا زیبا گردانیدودرمقابل عیوب دیگران مرا زینت بخشید . امام صادق (ع)فرمود:پیامبر در آیینه نگاه میکرد و موهای سرش را منظم می نمود و شانه می زد و گاهی در آب نگاه می کرد و موهایش را مرتب می کر د و این کار را برای بیرون رفتن از منزل انجام می داد. عایشه دید برای پیامبر در ظرف آبی که در منزل بود نگاه می کند و موی خود را منظم می سازد تا از منزل خارج شود، به آن حضرت گفت:پدرو مادرم به فدایت!در آب نگاه می کنی و زلفت را منظم می سازی در حالی که بهترین خلق خدایی.حضرت فرمود :خداوند دوست دارد که بنده اش چون به سوی برادرانش می رودخودرا برای آنها منظم کند و بیاراید و زیبا سازد.همین طور آن حضرت روغن زدن را دوست می داشت و از ژولیدگی و نامنظم بودن اکراه داشت. به امید عمل به همه دستورات گهربار آن حضرت و به کاربردن آن در زندگی خویش منابع: 1- سیره معصومین (ع)
منبع :http://www.imamhadi.com
نظرات شما عزیزان: